Klein Amsterdam en omgeving met sporen uit de IJstijd

04-06-2015 15:47

Frederika Oldenampsen (L.95) trouwde met Hendrikus Wilbrink, hun zoon Joop Wilbrink en zijn vrouw Willie Hensbergen zijn hier aan het woord.

Dorpsgenoten
Wandelend door de gemeente Voorst of iets over de grens ontmoet Wiel Palmen personen die volgens hem iets te vertellen
hebben. Gerrie Groenewold maakt de foto. Vandaag een wandeling door Klein Amsterdam en omgeving met Willie en Joop Wilbrink.

Klein Amsterdam ligt in het zuiden van de gemeente Voorst tussen Klarenbeek en Zutphen. Dat vertelt Wikipedia. Klein Amsterdam, niet meer dan een paar straten, maar wel met een geschiedenis die reikt van de IJstijd tot Vitalis aan de Hengelderweg, een biologisch zaadteeltbedrijf van groentezaden.

Zeker is dat deze streek al bewoond is vanaf het begin van onze jaartelling.

Om een beeld van een dorp te krijgen ga je op bezoek bij authentieke bewoners. Een van hen is Joop Wilbrink. Hij is getrouwdmet Willie Hensbergen, uit Voorst weliswaar, maar die afstand mag geen naam hebben. Grootvader Wilbrink kwam uit Hall en begon zijn boerenbedrijf in Klein-Amsterdam. Vader Wilbrink begon zijn boerenbedrijf op Grootsoeren. Joop heeft daar tot1998 geboerd.

De naam

Waar de naam van Klein Amsterdam toch vandaan komt? Joop wijst naar de Breestraat en Gravenstraat, die dicht bij elkaar liggen en dat zou in Amsterdam ook zo zijn. Maar de Breestraat ligt in Amsterdam Oost en de Gravenstraat in het centrum van die stad. In de statistische gegevens van 1840 komt de buurtschap niet voor, wel Noord-Empe. In een plaatsengids is Klein Amsterdam wel te vinden, naast Noord-Empe. Volgens Wilbrink gaat Klein Amsterdam van De Viersprong (einde Gravenstraat) tot de driehoek (Gravenstraat- Heuvelderweg-Diederikstraat). Misschien is de naam wel een uit de hand gelopen grap, want volgens Joop heeft de buurtschap wel humor. In een van de optochten in Voorst liep ook ‘de burgemeester’ van Klein Amsterdam mee.

De ijstijd laat sporen na

Praten met Wilbrink is ook een kortegeschiedenisles over het boeren bedrijf. Het geslacht Wilbrink-Oldenampsen gaat terug tot 1600, het waren boeren en caféhouders. Joop heeft in 1998 ‘de klompen aan de wilgen gehangen’, zoals hij het zegt. Naast zijn boerderij heeft hij een nieuw huis neergezet. Zijn dochter met haar gezin woont nu op het ouderlijk huis. De ruilverkavel ing heeft veel veranderdin die omgeving en gezorgd voor open ruimten met natuur en mooie doorkijkjes, niet gehinderd door afrastering. ‘En inderdaad, de omgeving, zo in het binnenland, met zijn vrij aaneengesloten landbouwgebied en waar je eigenlijk nooit komt, is prachtig. Je ziet in het landschap nog de verhogingen in weilanden (kampen), de pingo, een kolk met enigszins opstaande wallen, in de IJstijd ontstaan in een gebied met permafrost (zo genoemd als de grond twee jaar achter elkaar bevroren is geweest). Door het uitzetten van bevroren/bevriezend grondwater wordt een laag bevroren grond opgetild.

Winkels

Lang geleden waren er al winkels. Bijvoorbeeld de bakkerij van Van de Brink, nu een bedrijf in veevoer en aanverwante artikelen. En dan is er het winkeltje van de Huismans aan de Diederikweg, waar echt alles te koop is.

Groot Soeren aan de Hengelderweg is een van de oudste boerderijen ten westen van de IJssel. De hoeve staat namelijk al vermeld in de lijst van goederen die in 1405 werd gemaakt voor de Sint Salvator-abdij in Prüm, de eigenares van veel onroerend goed in Nederland en Duitsland. De in die lijst genoemde boerderijen waren er al in 893, maar toen nog naamloos.

De verrassing

Helemaal zeker weet je dat deze streek al sinds de oudheid bewoond is, als er zestig paalgaten gevonden worden bij de bouwvan het huis van de Wilbrinks. ‘Dat wil dus zeggen dat daar paalwoningen of schaapskooien gestaan hebben’, vertelt Wilbrink. Een paalwoning staat op palen op het vasteland waar gevaar is van eventueel komend water. De hoogte van de Soerense kamp is gelijk aan de hoogte van de huidige IJsseldijk van nu. Het IJsselwater kon dus heel ver, tot hier op de kamp, komen. Een heel verhaal over een gebiedje dat niet meer dan een paar straten beslaat. Met wel twee goede vertellers, Willie en Joop Wilbrink.

Zeker is dat deze streek al bewoond is vanaf het begin van onze jaartelling.
Om een beeld van een dorp te krijgen ga je op bezoek bij authentieke bewoners. Een van hen is Joop Wilbrink. Hij is getrouwdmet Willie Hensbergen, uit Voorst weliswaar, maar die afstand mag geen naam hebben. Grootvader Wilbrink kwam uit Hall en begon zijn boerenbedrijf in Klein-Amsterdam. Vader Wilbrink begon zijn boerenbedrijf op Grootsoeren. Joop heeft daar tot 1998 geboerd.

De naam
Waar de naam van Klein Amsterdam toch vandaan komt? Joop wijst naar de Breestraat en Gravenstraat, die dicht bij elkaar liggen en dat zou in Amsterdam ook zo zijn. Maar de Breestraat ligt in Amsterdam Oost en de Gravenstraat in het centrum van die stad. In de statistische gegevens van 1840 komt de buurtschap niet voor, wel Noord-Empe. In een plaatsengids is Klein Amsterdam wel te vinden, naast Noord-Empe. Volgens Wilbrink gaat Klein Amsterdam van De Viersprong (einde Gravenstraat) tot de driehoek (Gravenstraat- Heuvelderweg-Diederikstraat). Misschien is de naam wel een uit de hand gelopen grap, want volgens Joop heeft de buurtschap wel humor. In een van de optochten in Voorst liep ook ‘de burgemeester’ van Klein Amsterdam mee.

De ijstijd laat sporen na
Praten met Wilbrink is ook een korte geschiedenisles over het boeren bedrijf. Het geslacht Wilbrink-Oldenampsen gaat terug tot 1600, het waren boeren en caféhouders. Joop heeft in 1998 ‘de klompen aan de wilgen gehangen’, zoals hij het zegt. Naast zijn boerderij heeft hij een nieuw huis neergezet. Zijn dochter met haar gezin woont nu op het ouderlijk huis. De ruilverkaveling heeft veel veranderdin die omgeving en gezorgd voor open ruimten met natuur en mooie doorkijkjes, niet gehinderd door afrastering. ‘En inderdaad, de omgeving, zo in het binnenland, met zijn vrij aaneengesloten landbouwgebied en waar je eigenlijk nooit komt, is prachtig. Je ziet in het landschap nog de verhogingen in weilanden (kampen), de pingo, een kolk met enigszins opstaande wallen, in de IJstijd ontstaan in een gebied met permafrost (zo genoemd als de grond twee jaar achter elkaar bevroren is geweest). Door het uitzetten van bevroren/bevriezend grondwater wordt een laag bevroren grond opgetild.

Winkels
Lang geleden waren er al winkels. Bijvoorbeeld de bakkerij van Van de Brink, nu een bedrijf in veevoer en aanverwante artikelen. En dan is er het winkeltje van de Huismans aan de Diederikweg, waar echt alles te koop is.

De verrassing
Helemaal zeker weet je dat deze streek al sinds de oudheid bewoond is, als er zestig paalgaten gevonden worden bij de bouwvan het huis van de Wilbrinks. ‘Dat wil dus zeggen dat daar paalwoningen of schaapskooien gestaan hebben’, vertelt Wilbrink. Een paalwoning staat op palen op het vasteland waar gevaar is van eventueel komend water. De hoogte van de Soerense kamp is gelijk aan de hoogte van de huidige IJsseldijk van nu. Het IJsselwater kon dus heel ver, tot hier op de kamp, komen. Een heel verhaal over een gebiedje dat niet meer dan een paar straten beslaat. Met wel twee goede vertellers, Willie en Joop Wilbrink.

Bron: www.kleinamsterdam.gerardverbeek.nl